Η Ελλάδα κατέγραψε περισσότερους από 35 εκατομμύρια τουρίστες το 2024, με το μεγαλύτερο μέρος τους να διοχετεύεται σε δεκάδες νησιωτικούς προορισμούς σε ένα ασφυκτικά περιορισμένο χρονικό παράθυρο από τον Μάρτιο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Το αποτέλεσμα; H εφοδιαστική αλυσίδα που λειτουργεί σαν το “κεντρικό νευρικό σύστημα” του τουρισμού, συντονίζοντας τη μεταφορά προϊόντων και αγαθών και διασφαλίζοντας τη λειτουργικότητα χιλιάδων τουριστικών μονάδων και τη βιωσιμότητα των τοπικών οικονομιών, δέχεται αφόρητη πίεση.

Στρατηγικός προγραμματισμός: Το «κλειδί» στην ομαλή τροφοδοσία

Ο αποτελεσματικός προγραμματισμός των αποστολών αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αποφυγή bottlenecks κατά την τουριστική περίοδο. Η στενή συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων logistics και αποθετών είναι καθοριστική, ώστε να διασφαλίζεται η ομαλή και σταδιακή τροφοδοσία των νησιών. Μέσω συντονισμένων, μαζικών αποστολών (wave planning) και με οργάνωση που αποφεύγει τον κατακερματισμό φορτίων, εξασφαλίζεται καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιμων μέσων και αποθηκών, αλλά και ταχύτερη εξυπηρέτηση.

Μεταφορά εμπορευμάτων και ακτοπλοϊκή συμφόρηση

Η μεταφορά εμπορευμάτων προς τα νησιά της Ελλάδας βασίζεται κατά κύριο λόγο σε ακτοπλοϊκά μέσα. Η αποτελεσματική διαχείριση των freight flows, (εμπορευματικών ροών) αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για την ομαλή λειτουργία του τουριστικού οικοσυστήματος και την ασφάλεια της εφοδιαστικής αλυσίδας. Ωστόσο, κατά τις περιόδους αιχμής ο ανταγωνισμός μεταξύ επιβατικής και εμπορευματικής ζήτησης προκαλεί σοβαρές προκλήσεις. Οι διαθέσιμες χωρητικότητες στα πλοία (Ro-Ro και Ro-Pax) εξαντλούνται, δίνοντας κατά προτεραιότητα χώρο σε επιβάτες, με αποτέλεσμα να περιορίζεται σημαντικά η διαθεσιμότητα για εμπορευματικά φορτηγά. Αυτό οδηγεί σε καθυστερήσεις, αυξημένο κόστος μεταφοράς και συχνά σε ad hoc λύσεις, όπως κατακερματισμένες αποστολές ή μεταφορά μέσω λιγότερο αποδοτικών δρομολογίων.

Μια λύση για την αποσυμφόρηση της ακτοπλοϊκής μεταφοράς και την ορθολογική διαχείριση των logistics, είναι η θεσμοθέτηση αποκλειστικών freight sea lanes – δηλαδή, θαλάσσιων γραμμών αφιερωμένων αποκλειστικά στη μεταφορά εμπορευμάτων. Τέτοιες συνδέσεις θα εξασφάλιζαν μεγαλύτερη χωρητικότητα και σταθερότητα στις εμπορευματικές μετακινήσεις, ενώ ταυτόχρονα θα συνέβαλαν στη μείωση του λειτουργικού κόστους για τις επιχειρήσεις logistics, ειδικά στις περιόδους αιχμής.

Δίκτυο τροφοδοσίας και υποδομές

Η αποτελεσματική διανομή στα νησιά απαιτεί συνδυασμό διαφορετικών μεταφορικών μέσων και αρμονική συνεργασία πολλών εμπλεκομένων. Συνήθως, η μεταφορά ξεκινά με μεγάλα φορτηγά από το λιμάνι και ολοκληρώνεται με μικρότερα οχήματα στο εσωτερικό των νησιών – μια διαδικασία που αυξάνει τόσο το κόστος όσο και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Η έλλειψη σύγχρονων αποθηκευτικών χώρων, ειδικά εγκαταστάσεων με υποδομές ψύξης/κατάψυξης, οδηγεί σε επισφαλή προσωρινή εναπόθεση αγαθών και αυξάνει τον κίνδυνο απώλειας ποιότητας. Τα περισσότερα νησιά εξυπηρετούνται από ανοιχτά κοντέινερ και αποσπασματικές λύσεις. Το μοντέλο των συνεργατικών αποθηκών (Warehouse as a Service) παραμένει ανεκμετάλλευτο, ενώ η δημιουργία τοπικών hubs θα μπορούσε να μειώσει κόστη και να προσφέρει ευελιξία.

Οδικό δίκτυο νησιών: Η «στενωπός» της εφοδιαστικής αλυσίδας

Το οδικό δίκτυο στα ελληνικά νησιά αποτελεί έναν από τους βασικούς περιοριστικούς παράγοντες της εφοδιαστικής αλυσίδας. Στενοί δρόμοι, απότομες στροφές και περιορισμένοι χώροι στάθμευσης δυσκολεύουν σημαντικά τη διανομή, ειδικά όταν απαιτείται μεταφορά μεγάλου όγκου ή βαρέων φορτίων. Η αναγκαστική μεταφόρτωση των προϊόντων σε μικρότερα οχήματα αυξάνει το κόστος, τον χρόνο παράδοσης και τον κίνδυνο ζημιών, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις –όπως σε οικισμούς με πεζοδρομημένες ζώνες ή σε ιδιαίτερα ανηφορικές περιοχές– η πρόσβαση μπορεί να γίνει ακόμη και μόνο με χειροκίνητα μέσα ή μικρά van.

Η ομαλή τροφοδοσία των τοπικών επιχειρήσεων που είναι η ραχοκοκαλιά της τουριστικής οικονομίας είναι το ζητούμενο και οι αυξημένες ανάγκες σε πρώτες ύλες, εξοπλισμό, είδη διακόσμησης και τοπικά προϊόντα κάνουν την ακριβή και έγκαιρη διανομή ακόμη πιο απαιτητική. Κάθε καθυστέρηση ή αστοχία στη διαδικασία logistics μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη φήμη, την ανταγωνιστικότητα και τα έσοδα αυτών των επιχειρήσεων.

Έλλειψη εργατικού δυναμικού & Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα

Η εποχικότητα «απορροφά» ανθρώπινο δυναμικό από τα logistics προς εστίαση και τουρισμό, ενώ ταυτόχρονα οι περισσότερες μεταφορικές εταιρείες δυσκολεύονται να στελεχώσουν αποθήκες και delivery operations. Ο στόλος των φορτηγών παραμένει γηρασμένος, με υψηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα – η πράσινη μετάβαση συζητείται αλλά πρακτικά κρίνεται μη βιώσιμη χωρίς κίνητρα ή κρατική στήριξη.

Συμπέρασμα

Το καλοκαίρι στα logistics της Ελλάδας είναι μια αλυσίδα ευκαιριών και προκλήσεων. Απαιτεί σύγχρονα εργαλεία, συνεργατικές υποδομές και κουλτούρα σχεδιασμού, ώστε η εφοδιαστική να μην είναι ο «αδύναμος κρίκος», αλλά ο καταλύτης της βιωσιμότητας και της ανάπτυξης του ελληνικού τουρισμού.